Doelstelling

1. vergroten van inzicht in zowel theoretische als praktische aspecten van risicomanagement en financial engineering;
2. verwerven van vaardigheid om praktijk cases te analyseren, uit te werken en te presenteren.

Inhoud

In het laatste decennium is de volatiliteit van financiële markten flink toegenomen en zijn derivatenmarkten (zowel gemeten naar omvang als naar variëteit van verhandelde instrumenten) onstuimig gegroeid. Toepassing van derivaten voor risicobeheer noopt tot een grote kennis van hun kenmerken, hun prijsvorming en niet te vergeten van de markten waarop zij worden verhandeld (overwegend 'over-the-counter'!). De hedging- en handelsposities (maar natuurlijk ook de speculatieve posities) die op de financiële markten worden ingenomen zijn zelf ook in toenemende mate onderwerp van risico-beheer. Naast zelfregulering op dit vlak (door de Group of Thirty, de International Swap and Derivatives Association ISDA, en niet te vergeten de reguliere beurzen zelf) is er sprake van regulering door de BIS (Basle Committee of Banking Supervision) en andere regelgevende instanties. In eerste instantie richtte de risico-analyse en het risico-beheer zich voornamelijk op marktrisico’s: de financiële gevolgen van onverwachte veranderingen in rentevoeten, wisselkoersen, aandeelkoersen en grondstoffen-prijzen. De laatste 3 jaren is daarnaast het belang van het kredietrisicobeheer nogal pijnlijk duidelijk geworden...

Deze 'fin de siècle' ontwikkelingen reiken de onderwerpen aan die centraal staan in dit werkcollege risicobeheer. Het werkcollege is opgebouwd uit twee blokken. We starten met de analyse en waardering van financiële derivaten. Het betreft hier basisderivaten zoals forwards, futures, opties en swaps, maar ook mengvormen hiervan (zoals swaptions) en exotische varianten. Het belang van deze analyse van derivaten kan niet worden overschat omdat zij de basis vormt van een verstandige toepassing van deze potentiële hedge-instrumenten. We schenken derhalve ook voldoende aandacht aan de ontwikkeling en toepassing van derivaten bij het risicobeheer in de praktijk (het zogenaamde 'financial engineering').

Blok twee is gewijd aan de analyse en beheersing van marktrisico’s en kredietrisico’s. Deze risico’s kunnen voortvloeien uit het aanhouden van handels-posities of beleggingsposities (zoals dat gebeurt door financiële instellingen ten behoeve van hun cliënten) maar zij kunnen ook willens en wetens worden gecreëerd teneinde oorspronkelijke risico-exposures te compenseren (uit hoofde van hedging). Ook hier is expertise een conditio sine qua non, maar desondanks gebeuren er 'ongelukjes'. We hoeven maar te verwijzen naar debacles als Orange County en Long Term [sic!] Capital Management. Vragen die aan de orde zullen komen zijn onder meer: Hoe kan risico in een onderneming worden geanalyseerd? Wat zijn de bronnen en de exposures van de risico’s die een onderneming loopt? Welke risico’s moeten wel en welke niet worden afgedekt? Met welke instrumenten kunnen wat voor risico’s worden beheerst? Hoe moet een hedge-positie worden opgezet, bijgehouden en afgewikkeld? Bij de risico-analyse stellen we het Value-at-Risk (VaR) concept centraal. Daarnaast schenken we aandacht aan de wijze waarop risicobeheer binnen financiële instellingen wordt vormgegeven ('risk control compliance').

Enkele theoretische en praktische vraagstukken die samenhangen met de analyse en het beheer van risico’s worden in het werkcollege uitgewerkt door middel van groepsopdrachten. In deze groepsopdrachten komen zowel theoretische als empirische aspecten aan de orde.

Verplichte literatuur

Reader en J. Hull (1998), An Introduction to Futures and Options Markets, 3rd edition, Prentice Hall, Englewood Cliffs, N.J.

					5-7-2002